Αναζητώντας πληροφορίες για το Λοιμοκαθαρτήριο της Σύρου. Συνεντεύξεις στην Αθήνα.

        Κατά τη φετινή χρονιά η κινηματογραφική μας ομάδα ασχολείται με ένα ιστορικό κτίριο της Σύρου, το Λοιμοκαθαρτήριο που βρίσκεται μισο-γκρεμισμένο (αν και φωτισμένο!) στην περιοχή Λαζαρέττα. Πολλοί το γνωρίζουν ως φυλακές, που ήταν μια από τις τελευταίες χρονικά χρήσεις του.  Θελήσαμε να μάθουμε περισσότερα γι’ αυτό το καλαίσθητο κτίριο, που θα μπορούσε να είναι σύμβολο για το νησί μας, ως ένα κτίσμα μεγάλης ιστορικής και αρχιτεκτονικής αξίας. Αναζητήσαμε πληροφορίες στη Δημοτική Βιβλιοθήκη και το Ιστορικό Αρχείο του Δήμου Ερμούπολης.

      Στα πλαίσια αναζήτησης πληροφοριών εντοπίσαμε ανθρώπους που έχουν μελετήσει το κτίριο μέσα από τη δική του επιστήμη ο καθένας. Για το λόγο αυτό ανεβήκαμε στην Αθήνα και πήραμε κάποιες από τις συνεντεύξεις που θα πλαισιώσουν τη δική μας δουλειά. Κοινό χαρακτηριστικό όσων ανθρώπων ήρθαμε σε επαφή σχετικά με το κτίριο είναι η αγάπη για το «Λαζαρέττο» (Λοιμοκαθαρτήριο) της Σύρου, η αναγνώριση της μεγάλης ιστορικής του αξίας και ο προβληματισμός για τη σημερινή του κατάσταση.

Αρχικά, συναντήσαμε τον κ. Δημήτρη Βαρθαλίτη, εκδότη των Συριανών Γραμμάτων και διευθυντή της ελληνο-γαλλικής σχολής Αθηνών «Άγιος Παύλος». Ο κ. Βαρθαλίτης έχει περάσει τα παιδικά του χρόνια στα Λαζαρέττα και ανάμεσα σε πλήθος σημαντικών πληροφοριών σχετικά με το κτίριο έκανε αναφορά σε δικές του αναμνήσεις από τα χρόνια εκείνα που το κτίριο λειτουργούσε σαν άσυλο φρενοβλαβών και φυλακές. Με τον κ. Βαρθαλίτη ανανεώσαμε το ραντεβού μας για τη Σύρο, για να περιπλανηθούμε παρέα στο χώρο και να μας δείξει πράγματα από κοντά.

Στη συνέχεια, βρεθήκαμε με τον κ. Θωμά Δρίκο, συγγραφέα, μπροστά σε ένα άλλο μεγάλο έργο του γερμανού αρχιτέκτονα Βίλχεμ φον Βάιλερ, ο οποίος σχεδίασε και κατασκεύασε το Λοιμοκαθαρτήριο της Σύρου. Πρόκειται για το Στρατιωτικό Νοσοκομείο Αθηνών που βρίσκεται στην περιοχή Μακρυγιάννη, μπροστά ακριβώς από το Νέο Μουσείο Ακρόπολης. Ο κ. Δρίκος μας μίλησε για τον σημαντικό αυτόν βαυαρό αρχιτέκτονα και το έργο που άφησε στο νεοσύστατο ελληνικό κράτος πριν φύγει από τη χώρα, με κορυφαίο έργο του το Λαζαρέττο της Σύρου. Μας έδωσε σημαντικές πληροφορίες σχετικά με τις μεταγενέστερες χρήσεις του και έκανε τη δική του πρόταση για μελλοντική χρήση του κτιρίου.

Την επόμενη μέρα της παραμονής μας στην Αθήνα, συναντήσαμε τον κ. Μιχαήλ Προβελέγγιο, αρχιτέκτονα, ο οποίος έχει μελετήσει το κτίριο στα πλαίσια της διδακτορικής του διατριβής. Ο κ. Προβελέγγιος μας έδειξε κατόψεις και σχέδια του κτιρίου και μας έδωσε σημαντικές πληροφορίες πάνω στην αρχική κατασκευή και τις μεταγενέστερες παρεμβάσεις σε αυτό. Μας έδειξε επίσης οπτικό υλικό από τη μελέτη που έχει εκπονήσει το αρχιτεκτονικό του γραφείο (Proplusma Architects) πάνω στην αποκατάσταση και την επαναλειτουργία του κτιρίου ως ξενοδοχείου -κέντρου θαλασσοθεραπείας.

Συνεχίσαμε τις συνεντεύξεις μας με τον κ. Θράσσο Καμινάκη, ερευνητή-συγγραφέα, ο οποίος έχει μελετήσει το κτίριο ως λοιμοκαθαρτήριο στα πλαίσια της διδακτορικής του διατριβής. Μας έδωσε πλήθος πληροφοριών για τα λοιμοκαθαρτήρια της εποχής και τον τρόπο λειτουργίας τους. Επιπρόσθετα, μιλήσαμε για τη λειτουργία του Λαζαρέττου της Σύρου, τη στάση της συριανής κοινωνίας απέναντι σε αυτό και την αποτελεσματικότητά του. Ο κ. Καμινάκης μας έδωσε τη δική του οπτική απέναντι στην πρακτική εγκλεισμού ατόμων (των πιθανά αρρώστων) ως ένα διοικητικού μέτρου προστασίας της κοινωνίας από μολυσματικές ασθένειες.

Τέλος, θέλοντας να μάθουμε περισσότερα για μια από τις τελευταίες χρήσεις του κτιρίου ως Κέντρου Φιλοξενίας προσφύγων από τη Ρουμανία, ενός στοιχείου που δεν αναφέρεται σε κάποιο βιβλίο ή μελέτη, συναντήσαμε τη μορφωτική ακόλουθο της Πρεσβείας της Ρουμανίας στην Ελλάδα, κ. Anca Chisalita, η οποία μας παρέπεμψε στην πρόεδρο του συλλόγου Ελλήνων ομογενών από τη Ρουμανία κ. Μαριάννα Βαλλιανάτου. Η κ. Βαλλιανάτου μας μίλησε για το υψηλό βιοτικό επίπεδο των Ελλήνων εμπόρων της Ρουμανίας και για τις δυσκολίες που αντιμετώπισαν όταν αναγκάστηκαν να έρθουν στην Ελλάδα ως πρόσφυγες στα χρόνια 1948-1955. Μας επιβεβαίωσε και εκείνη ότι σημαντικός αριθμός προσφύγων ομογενών από τη Ρουμανία φιλοξενήθηκε για ένα διάστημα στη Σύρο, προτού οι άνθρωποι αυτοί μετακινηθούν σε άλλα μέρη.

      Το ταξίδι μας στην αναζήτηση της γνώσης συνεχίζεται…

για την κινηματογραφική ομάδα του σχολείου μας
Κατερίνα Γιαννίρη, Εκπαιδευτικός Ειδικής Αγωγής, κλάδου ΠΕ02.